Fıtık, karın kaslarının iç tabakalarının zayıflaması veya yırtılması sonucu gelişen şişliklerdir.. Bu durum bağırsakların ve karın içi dokuların, karın boşluğu dışında oluşan kese içerisinde yer almasına neden olur. Aşırı yük kaldırma, akciğer hastalıkları vb. hastalıklarda uzun süre devam eden öksürük, şiddetli kabızlık nedeniyle süregelen ıkınma gibi nedenlerle kas zarları zayıflayıp fıtık oluşabilir.
Fıtık ağrı yapabilir ve boğulma, ya da içindeki bağırsak bölümünün çürümesi (kangreni) gibi nedenlerle, acil ameliyat gerektiren ciddi sorunlarda yaratabilir. Kadınlarda, erkeklerde ve çocuklarda gelişebilir. Fıtık doğuştan olabilir veya sonradan gelişebilir. Zamanla gerilemez veya kendiliğinden yok olmaz.
Vücudun en sık fıtık rastlanılan bölgeleri hangileridir?
Kasık kanalı, uyluk kanalı, göbek bölgesi, kesi yeri fıtıkları Genel Cerrahi alanını ilgilendiren ve en sık olarak rastlanılan fıtık türleridir.
Fıtık nasıl anlaşılabilir?
• Şişlik
• Ağrı: ağır yükler kaldırmakla, uzun dönem öksürmekle, ıkınmakla ve uzun süre oturmak veya ayakta kalmakla ağrı hissedilir. Ağrı aniden başlayan ve keskin olabileceği gibi gün içerisinde giderek artan ve yeri hasta tarafından net olarak tanımlanamayan şekilde de olabilir.
• Kızarıklık: Fıtık bölgesinde sürekli ve şiddetli ağrının eşlik ettiği bir duyarlılık veya kızarıklık, fıtık içeriğinin boğulduğunun veya yaşayabilirliğini kaybettiğinin habercisi olabilir. Bu bulguların varlığı mümkün olan en kısa zamanda doktora başvurma zorunluluğu anlamına gelir.
• Bulantı
• Kusma
• Uyluk bölgesinden bacağa doğru yayılan ağrı
Fıtık ile benzer bulgular veren hastalıklar hangileridir?
• Epididim iltihabı
• Çıbanlar (köpek memesi)
• Hidrosel (testislerde olan sıvı kesecikleri)
• Testislerin dönmesi (torsiyon)
• Kasık apsesi
• Kasık bölgesinde kan oturması (hematom)
• Yağ bezesi
• Lenf bezi iltihabı (lenfadenit)
• Tümörler
• Testis bölgesi varisi (varikosel)
Fıtık oluşumu için kolaylaştırıcı faktörler nelerdir?
• Şişmanlık
• Ağır yük kaldırma
• Uzun süren öksürük
• Dışkılama veya idrar yapma için ıkınma
• Karında sıvı birikmesi (asit)
• Periton diyalizine giren hastalar
• Kronik akciğer hastalığı (astım, bronşit, vb.)
• Ailede fıtık öyküsü
Richter fıtığı nedir?
Richter fıtığı bağırsağın çeperinin sadece bir bölümünün fıtık kesesi içinde olmasına verilen addır. Bağırsak fıtık kesesi içinde boğulsa bile hastada bulantı ve kusma gibi belirtiler olmayabilir.
Epigastrik fıtık nedir?
Karın üst bölümünde, göbek ile kaburga kafesi arasındaki bölgede ve tam orta hattan kaynaklanan fıtıklara epigastrik fıtık adı verilir.
Spiegel fıtığı nedir?
Spiegel fıtığı karın orta kesiminden 5-10 cm yanlara doğru yer alan ve rektus kası adı verilen karın kasından kaynaklanan fıtıklara verilen addır.
Obturator fıtık nedir?
Obturator bulantı ve kusma ile kendilerini belli ederler.
Kasık fıtığı ne sıklıkta olur?
• Fıtıkların yaklaşık % 75’i kasık bölgesinde gelişir.
• Kasık fıtıklarının (inguinal herni) % 90’ı erkeklerde görülür.
• Erkeklerin % 25’inde ve kadınların % 2’sinde yaşamlarının herhangi bir döneminde kasık fıtığı gelişir.İndirekt ve direkt olmak üzere iki tipte olur. İndirekt fıtıkta testisler ile birlikte torbaya dek inen bir fıtık söz konusudur. Direkt fıtık ise karın duvarının orta yaştan sonra zayıflamasına bağlı olarak bağırsağın dışarı doğru çıkmasına verilen addır.
Uyluk fıtığı ne sıklıkta olur?
• Fıtıkların sadece % 3’ü uyluk bölgesinde yer alır ve sıklıkla kadınlarda görülür.
• Uyluk fııtğında (femoral herni) kasığın hemen altında şişlik görülür.
• Boğulma riskleri yüksektir.
Göbek fıtığı ne sıklıkta olur?
• Göbek kanalı normalde 2 yaşta kapanması gereken bir kanaldır, şayet açık kalırsa göbek fıtığı oluşur ve göbek bölgesi ileri yaşlarda karın duvarının zayıf noktalarından birisi olarak kalır.
• Çocuklarda kasık fıtığı % 4 oranında görülürken, göbek fıtığı her üç çocuktan birinde görülür.
• Göbek fıtıklarının (umbilikal herni) % 10-30’u bebeklik çağında belirlenir.
• Çocuklarda genellikle 2-4 yaş arasında ameliyatla onarım önerilir.
Fıtık tipleri nelerdir?
• Reddedilebilen fıtıklar: dışarıya çıkmalarına rağmen fıtık kesesi içinden karın boşluğuna geriye giden veya itilebilen fıtıklardır.
• Reddedilemiyen fıtıklar: dışarıya çıkan ama fıtık kesesi içinden karın boşluğuna geriye gitmeyen veya itilemeyen fıtıklardır.
• Boğulmuş fıtıklar: dışarıya çıkan ama fıtık kesesi içinden karın boşluğuna geriye gitmeyen veya itilemeyen ve bağırsağın kanlanmasının bozulduğu fıtıklardır. Acil cerrahi girişim gerektirirler.